سرشماری عشایر کوچنده 1387

 اطلاعات سرشماری در سیمابر استان گلستان

اطلاعات سرشماری در درگاه ملی آمار

 فهرست و لینک نشریات نتایج سرشماری عشایر کوچنده 1387

                نتايج سرشماري اجتماعي اقتصادي عشاير کوچنده کشور - ‎۱۳۸۷: جمعيت عشايري دهستان‌ها

                گزيده نتايج سرشماري اجتماعي اقتصادي عشاير کوچنده کل کشور سال ‎۱۳۸۷

                نتايج سرشماري اجتماعي اقتصادي عشاير کوچنده کشور - ‎۱۳۸۷: نتايج تفصيلي كل كشور

  فرم‌های سرشماری

                فرم 1- فهرست‌برداری

                فرم 2- پرسشنامه خانوار

                فرم 3- پرسشنامه کوچک

سابقه سرشماري عشایر در ايران

اجرای هر سرشماری مستلزم برنامه‌ریزی دقیق و تدارک مقدمات در زمینه‌های مختلف است. تهیه مقدمات یک سرشماری معمولاً چند سال به طول می‌انجامد. مطالعات مقدماتی به منظور تهیه طرح برای سرشماری اجتماعی اقتصادی عشایر کوچنده ایران، ازسال 1362 آغاز شد. بر مبنای مطالعات مزبور تصمیم گرفته شد که طرح در دو مرحله انجام شود. مرحله اول طرح با هدف شناسایی عشایر، در سال 1363 آزمایش شد و در سال 1364 به مرحله اجرا درآمد. در این مرحله، تمام ایلات و طایفه‌های مستقل در سطح کشور مورد جستجو و شناسایی قرار گرفتند. سپس به محل‌های استقرار ییلاقی تمام ایل‌ها و طوایف مستقل مراجعه شد و با همکاری افراد مطلع محلی، رده‌بندی (سازمان اجتماعی) هر ایل یا طایفه مستقل تحقیق و نمودار آن تا سطح کوچک‌ترین رده (غیرموقت‌) آن ایل یا طایفه مستقل رسم شد. ضمن انجام این کار وابستگی هر طایفه به رده‌های بالاتر و تقسیمات داخلی آن تا سطح کوچک‌ترین رده غیرموقت و به عبارت دیگر، چگونگی بستگی کوچک‌ترین رده‌ها به رده‌های بالاتر و طایفه مربوط مشخص شد. علاوه بر موارد فوق، برای هر کوچک‌ترین رده اطلاعاتی جمع آوری شد که بخشی از آن شامل نام کوچک‌ترین رده، نام سر رده و پدر او، تعداد خانوار رده، موقعیت جغرافیایی، محل استقرار ییلاقی و قشلاقی رده، تاریخ‌های حرکت از ییلاق به قشلاق و برعکس و مسیرهای کوچ می‌باشد. همچنین ضمن اجرای مرحله اول موقعیت ییلاق و قشلاق هر کوچک‌ترین رده در داخل دهستان روی نقشه‌های روستایی مشخص و مسیرکلی حرکت طایفه‌ها یا کوچک‌ترین رده‌ها ترسیم شد.

فهرست اسامی و فرمهای مشخصات کوچک‌ترین رده‌ها مبنای اجرای مرحله دوم طرح یعنی سرشماری خانوارهای عشایر کوچنده کشور در سال 1366 شد.

فهرست مزبور در جریان سرشماری سال‌های 1366 و 1377 بهنگام شد و در سرشماری سال 1387 نیز سعی می‌شود تا اصلاحات لازم بر روی آن اعمال شود.

اهداف كلی و تفصیلی سرشماري عشایر

هدف از این سرشماری، جمع‌آوری اطلاعات لازم برای برنامه‌ریزی جهت بهبود زندگی عشایر است.

نتایج این سرشماری، خصوصیات اجتماعی ـ اقتصادی عشایر کوچنده کشور در سال 1387 و تغییرات آن طی ده سال گذشته را مشخص می‌سازد. با اجرای این سرشماری، اطلاعات آماری مورد نیاز برنامه‌ریزان امور عشایری و مسئولان سازمآن‌های اجرایی ذیربط فراهم خواهم شد.

اهداف تفصیلی این سرشماری نیز به شرح زیر می‌باشد :

• شناخت برخی ویژگی‌های خانوارهای عشایر کوچنده و خصوصیات اجتماعی اعضا آن‌ها
• نحوه کوچ گذشته و مسیر کوچ خانوارهای عشایر کوچنده از ییلاق به قشلاق و بالعکس
• مدت اقامت خانوارها در ساختمان و سرپناه در ییلاق و قشلاق
• عضویت خانوارها در شرکت تعاونی عشایری
• مقدار تولید و فروش انواع صنایع دستی خانوارها و تعداد بافندگان عضو خانوار
• عمده‌ترین سوخت مصرفی خانوارها برای پخت و پز و ایجاد گرما در مناطق ییلاق و قشلاق
• وسایل مورد استفاده در اختیار خانوار
• تعداد بهره‌برداری‌های کشاورزی خانوارهای عشایری برحسب نوع و فعالیت بهره‌برداری شامل تعداد دام بهره‌برداری به تفکیک نوع دام سبک و سنگین در روز آمارگیری
• متوسط تعداد دام و کل مدت استفاده از مرتع و تعلیف وضعیت و نحوه استفاده خانوارها از مرتع در ییلاق و قشلاق
• مشخصات جایگاه دام سبک در مناطق ییلاق و قشلاق در روز آمارگیری
• تغییرات تعداد دام، تعداد دام شیردوشی شده و تعداد دام پشم و موچینی شده از اول استقرار در ییلاق گذشته تا اول استقرار در این ییلاق
• مساحت اراضی کشاورزی و نحوه تصرف برحسب نوع استفاده
• دسترسی اکثریت خانوارهای کوچک‌ترین رده به امکانات آموزشی و فرهنگی، مذهبی، بهداشتی و درمانی، دامداری و دامپزشکی، بازرگانی و خدماتی و نهادهای اجتماعی
• وجود برق
• منابع تامین آب آشامیدنی
• متوسط فراورده‌های دامی برای یک راس از انواع دام‌های سبک و سنگین
• زبان یا گویش محلی یا قومی اعضای خانوارهای کوچک‌ترین رده
• تهیه چارچوب از خانوارهای کوچک‌ترین ‌رده

تعاریف و مفاهیم

عشایرکوچنده : به مردمی عشایرکوچنده گفته می‌شود که حداقل سه ویژگی زیر را داشته باشند :

الف- ساخت اجتماعی قبیله‏ای : هر فرد این جامعه خود و خانواده‌اش را متعلق و وابسته به یک گروه اجتماعی بزرگتر و معمولاً خویشاوند می‌داند و غالباً به آن مباهات می‌کند.

ب- اتکای معاش به دامداری : تأمین معاش خانوارهای عشایر متکی بر دامداری است و اگر منابع دیگری برای معاش وجود داشته باشد، حالت فرعی و جنبی دارد، مانند زراعت محصولاتی مانند گندم و جو یا تولید مصنوعاتی مانند قالی و خورجین.

ج- شیوه زندگی مبتنی بر کوچ : چون معیشت عشایر کوچنده متکی بر دامهایی است که آن‏ها را در مراتع طبیعی می‌چرانند، لذا با تغییر فصل از نقطه‌ای به نقطه‌ دیگر و از منطقه‌ای به منطقه دیگر کوچ می‌کنند و فصل سرد را در قشلاق و فصل گرم را در ییلاق بسر می‌برند.

 کوچ عشایری : عبارت است از حرکت خانوار عشایری از نقطه‌ای به نقطه دیگر با هدف استفاده از منابع طبیعی برای چرای دام. این کوچ معمولاً با شرکت همه اعضای خانوار، بار و بنه، اثاثه منزل و سرپناه قابل حمل و به طور تاریخی و معمول، بین ییلاق و قشلاق و برعکس، همراه با ایل و طایفه یا رده‌هایی از آن انجام می‌گیرد.

کوچ ییلاقی : کوچی است که از قشلاق آغاز ‌می‌شود و به جانب سرزمین ییلاقی جریان می‌یابد.

کوچ قشلاقی : کوچی است که از ییلاق آغاز می‌شود و رو به سوی قشلاق دارد.

مسیرکوچ : خط سیر حرکت واحد کوچنده از ییلاق به قشلاق و برعکس را مسیر کوچ آن واحد می‌نامند.

ییلاق : محدوده زیست و قلمرو جغرافیایی که عشایر تمام یا قسمتی از تابستان را در آن بسر می‌برند "ییلاق یا سردسیر" می‌گویند.

قشلاق : محدوده زیست و قلمرو جغرافیایی که عشایر تمام یا قسمتی از زمستان را در آن بسر می‌برند "قشلاق یا گرمسیر" می‌نامند.

 ایل : شامل طایفه‌های متعددی است که به علت همخونی و خویشاوندی یا دلایل اجتماعی، سیاسی و... با یکدیگر متحد هستند و معمولاً در یک محدوده جغرافیایی که قلمرو ایل به حساب می‌آید زندگی می‌کنند. طایفه‌های یک ایل معمولاً با هم خویشاوندی‌های دور نسبی و سببی دارند.

طایفه : مشخص‌ترین و مهمترین چارچوب اجتماعی عشایر، طایفه است که شامل جماعتی است که غالباً با هم خویشاوندی دور و نزدیک دارند و در چند یا چندین نسل پیش نسباً یا سبباً به مبنای مشترکی رسیده‌اند. فرد عشایری در بیان وابستگی و تعلقش غالباً از طایفه خود نام می‌برد.

طایفه مستقل : هر طایفه که در حال حاضر جزو ایلی به حساب نیاید طایفه مستقل نامیده می‌شود.

کوچک‏ترین رده (غیرموقت) یا واحد آماری در جامعه عشایری : منظور از کوچک‏ترین رده (غیر موقت) در هر ایل یا طایفه مستقل، آخرین رده قبل از خانوار در قالب تقسیمات داخلی ایلی است که از تعدادی خانوار که قاعدتاً با یکدیگر بستگی‌های نزدیک خونی دارند و یا سبباً با یکدیگر فامیل می‌باشند تشکیل شده است، موقتی نبوده و دارای ثبات نسبی می‌باشد.

 خانوار عشایر کوچنده : خانوار عشایر کوچنده، خانواری است که عضو جامعه عشایر کوچنده باشد. یعنی دارای وابستگی ایلی باشد، بین ییلاق و قشلاق کوچ کند و تامین معاش او به طور عمده متکی به دامداری باشد.